Αφορμή για την δημοσίευση των συγκεκριμένων απόψεών μου, στάθηκε το άρθρο του σκηνοθέτη Τάκη Χατζόπουλουστον τοπικό τύπο(εφημ. «Παρατηρητης»,22 Απριλίου 2013 και “Ελευθερία”) για τα Οθωμανικά μνημεία της πόλης των Σερρών.Δεν θα είχε κανένα νόημα να επανέλθω στο ίδιο θέμα, αφού με καλύπτουν τα δημοσιευθέντα από τον κ. Χατζόπουλο, με τα οποία συμφωνώ πλήρως.

Επανέρχομαι κυρίως για να εκθέσω μια ακόμη πλευρά του θέματος,που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την τουριστική προβολή της πόλης και κατά συνέπεια για την τοπική οικονομία! Αυτό ο καθένας μπορεί να το διαπιστώσει,αρκεί να ασχοληθεί λίγο περισσότερο με το θέμα.Ε λοιπόν! Πρέπει να έχουμε την ευθύνη ως πολίτες και την ειλικρίνεια ορισμένα πράγματανα τα λέμε με το όνομά τους. Ειδικά τώρα που τα παραμύθια τέλειωσαν και ο ψευτο πατριωτισμός χρησιμοποιείται ως νέα καραμέλα και φάρμακο για πάσα νόσο του Έθνους.Οι Σέρρες, και δεν εννοώ μόνο την πόλη,έχουν τα δικά τους συγκριτικά πλεονεκτήματα σε φυσικές ομορφιές, μνημεία, ιστορία, πολιτισμό κ.α.Αυτά είναι γνωστά, και σε κάποιο βαθμό, γίνανε αρκετές προσπάθειες αξιοποίησής τους,είτε με τα τοπικά αναπτυξιακά προγράμματα(LEADER), είτε με τα προγράμματα τουριστικής προβολής (Νομαρχία Περιφερειακή Ενότητα Σερρών),ή και από ιδιώτες που επένδυσαν στον τουρισμό.Κάτι όμως που το κρατάμε χαμηλά σχεδόν θαμμένο και μπορεί από μόνο του να κάνει αυτό που λέμε τη διαφορά, είναι η αξιοποίηση, η ανάδειξη και η προβολή της παράδοσης,κυρίως της πόλης, όσο αφορά την ιστορία και τα μνημεία της από τη μακρά Οθωμανική περίοδο. Λέω λοιπόν κάτι απλό και απόλυτα τεκμηριωμένο, απευθυνόμενος σε όλους τους συμπολίτες μου,ακόμη και σε αυτούς που θεωρούν ότι η Οθωμανική περίοδος και τα ιστορικά σημάδια της πρέπει να εξαφανισθούν,συγχέονταςτην περίοδο αυτή με νεώτερα δραματικά γεγονότα που σημάδεψαν τις σχέσεις Ελλάδας και Τουρκίας.

Αν είχαμε λίγο πιο ανοιχτό μυαλό…καιανοιχτά μάτια… αν σκεπτόμασταν πιο έξυπνα και βλέπαμε την πραγματικότητα χωρίς εθνικιστικές προκαταλήψεις ,θα μπορούσαμε αμέσως να καταλάβουμε τιακριβώς σημαίνει για την περιοχή μας η αξιοποίηση της ιστορίας της Οθωμανικής Περιόδου και πολύ περισσότερο, η διάσωση,αποκατάσταση και αξιοποίησητων Οθωμανικών μνημείων. Εγώ βέβαια ως άνθρωπος που αντιμετωπίζει κάθε σημαντικό μνημείο και κάθε έργο, είτε αυτό αφορά τα γράμματα, είτε τις τέχνες,αποκλειστικά και μόνο από την ιστορική και αισθητική του αξία, θα μπορούσα να αρκεστώ στην επιχειρηματολογία της δικής μου οπτικής, που θεωρεί αυτονόητη την υποχρέωση προστασίας οποιουδήποτε τέτοιου έργου.Μα δεν θέλω να μιλήσω σήμερα για το αυτονόητο!!Θέλω να δούμε αυτό –που αγοραία ίσως θα έλεγε κανείς, το συμφέρον μας!Το συμφέρον της πόλης, των πολιτών, της τοπικής οικονομίας,της αγοράς, όλων αυτών που διατείνονται ότι θέλουν να αξιοποιηθούν όλες οι μορφές ανάπτυξης.Ας πάρουμε λοιπόν τα πράγματα με τη σειρά. Τι σημαντικό διαθέτουμε από την Οθωμανική Περίοδο;Το Μπεζεστένι (κλειστή Αγορά) που στεγάζειτο Αρχαιολογικό Μουσείο, από τα ελάχιστα που υπάρχουν στην Ελλάδα.Τρία Τεμένη (Μεχμέτ Μπέη, Ζιντζιρλί και Μουσταφά Μπέη), από τα καλύτερα δείγματα αντίστοιχων αρχιτεκτονημάτων της Ευρωπαϊκής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μερικά ακόμη αρχαιολογικά μνημεία κυρίως Λουτρά.Από τα παραπάνω, το Ζιντζιρλί Τζαμί στην οδό Ανατολικής Θράκης ,που είναι συντηρημένο, παραδόξως, όπως τονίζει ο κ. Χατζόπουλος ,συνεχίζει να είναι κλειστό!Το Μουσταφά σε σχετικά καλή κατάσταση διαθέτει ολοκληρωμένη μελέτη για τις απαραίτητες παρεμβάσεις, ενώ το Μεχμέτ Μπέη(Αγιά Σοφιά), έχει σχεδόν πλήρη φάκελο, με τις τελευταίες γεωλογικές μελέτες χρηματοδοτημένες από την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Σερρών και σε συνέχεια την Περιφερειακή Ενότητα Σερρών.

Τα έργα αποκατάστασης των δύο αυτών μνημείων, θα έπρεπε ήδη να είναι ενταγμένα στο ΕΣΠΑ, ή έστω το ένα από τα δύο.Το Μπεζεστένι παρά το γεγονός ότι είχε ώριμη μελέτη αποκατάστασης από την κεντρική υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας ....και Πολιτισμού,τελευταία στιγμή δεν εντάχθηκεστο ΕΣΠΑ.Εκεί που τα πράγματα μάλλον είναι τραγικά είναι στα περίφημα Λουτρά κοντά στην Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, όπου ήδη χάθηκε μέρος του συνολικού αρχιτεκτονήματος, κι αυτό που μένει κινδυνεύει άμεσα.Δικαιολογημένα ίσως να πει κανείς ότι όλα αυτά χρειάζονται λεφτά και δεν είναι δυνατόν να γίνουν σε σύντομο χρονικό διάστημα.Με την ίδια λογική όμως, αδρανήσαμε και πριν 30 χρόνια, πριν 20 χρόνια ή και πριν 10 χρόνια, αφού ως τοπική κοινωνία δεν φέραμε δυναμικά στην επιφάνεια το αίτημα διάσωσης αυτών των μνημείων.Ένα μεγάλο μέρος των πολιτών, εθισμένο στην προπαγάνδα, τα αντιμετώπιζε ως εχθρικά σύμβολα, ως Τουρκικά,ως ντροπή για την Εθνική και θρησκευτική καθαρότητα αυτής της πόλης.Αυτό βέβαια άλλαξε κάπως με τον καιρό και μετατράπηκε σε απλή αδιαφορία των πολλών,ενώ έμεινε σε ελάχιστους να φωνάζουν πουκι που, πως ντροπή αποτελεί η εγκατάλειψή τους.Μοναχικός «καβαλάρης» ο Αργύρης Μπακιρτζής, με λίγους εργάτες πάσχιζε μετά τους σεισμούς (1978), να κρατήσει όρθια την ανατολική πλευρά του Μεχμέτ Μπέη ( Άγια Σοφιά).

Υπάρχουν βέβαια και άλλα θετικά παραδείγματα από προσπάθειες αρχαιολόγων,όπως όμως και από ολιγωρίες,λαθεμένες ιεραρχήσεις προτεραιοτήτων κ.α.Το θέμα όμως δεν αφορά αποκλειστικά του αρχαιολόγους, που στο κάτω κάτω της γραφής, ότι σώθηκε οφείλεται σε αυτούς και κάποιους φωτισμένους συμπολίτες μας!Το θέμα είναι να κάνουμε την υπόθεση αυτή δικιά μας,δηλαδή των τοπικών θεσμών και κυρίως των πολιτών.Έλεγα λοιπόν ότι για μένα δεν είναι μόνο ευαισθησία και πολιτισμός!Τα Οθωμανικά Μνημεία, όπως και η ιστορίατου Σεϊχη Μπεντρεντίν, που φαντάζει ως Μύθος, μπορούν να φέρουν χιλιάδες Τούρκους επισκέπτες στην πόλη αυτή.Δεν θα αναφερθώ στο ποιος ήταν ο Μπεντρεντίν, το αναφέρουν τα βιβλία ιστορίας των Σερρών (Γ.Καφταντζής, Β.Τζανακάρης, H. VeliAydın…. και το περίφημο ποίημα του Ναζίμ Χικμέτ “Το έπος του Σείχη Μπετρεντίν”....«.... Ψιχαλίζει, η αγορά των Σερρών είναι βουβή…..»Εκατομμύρια ετερόδοξοι Αλεβίτες,αλλά καιπολλοί Τούρκοι ιστορικοί, διανοούμενοι και ερευνητές, θεωρούν τον Μπεντρεντίν κορυφαία μορφή, και τον τόπο Μαρτυρίου και ταφής του τη Σέρρες, τόπο προσκυνήματος.Πολλοί από αυτούς θα ήθελαν να επισκεφτούντην πόλη μας ,αν είχαμε την στοιχειώδη διάθεση να κάνουμε ορισμένα πράγματα γι αυτό.Ας γίνουμε επιτέλους πιο ανοικτοί στην αντιμετώπιση των ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν την πόλη μετά το 1383 και για πάνω από 500 χρόνιαΑς δώσουμε ελάχιστο δείγμα γραφής και πολιτισμού, τοποθετώντας π.χ.μια απλή πλάκακοντά στο σημείο που ήταν ο τάφος του Σείχη Μπετρεντίν(οδός Βενιζέλου), και καταστράφηκε άγνωστο πότε, από ποιους και γιατί!!Είχε την τύχη που είχε και το περίφημο ΕσκίΤζαμί που η τότε Δημοτική Αρχή βιάστηκε να το εξαφανίσει.Κοινή λογική επιτέλους!!Τα πράγματα αλλάζουν αλλά πρέπει να τα βοηθήσουμε και εμείς για να αλλάξουν γρηγορότερα!

Επειδή κάποιοι από άγνοια, κάποιοι από σκοπιμότητα και άλλοι από βλακεία που δεν “παλεύεται”, διαδίδουν ότι οι Τούρκοι θέλουν να επαναλειτουργήσουν τα μνημεία ως Λατρευτικούς τους χώρους και μπορούν με ευκολία να κατηγορούν οποιονδήποτε υποστηρίζει την διάσωση και ανάδειξή τους,θέλω να τονίσω με έμφαση ότι τα σπουδαία αυτά Μνημεία είναιΣερραίκα, ενσωματώνουν μέρος διαφορετικών πολιτισμών που προϋπήρξαν (Βυζάντιο)και τη διαχείρισή τους την έχει αποκλειστικά η Ελληνική πολιτεία και το αντίστοιχο Υπουργείο.Η επί χρόνια Γενική Γραμματέας του Υπουργείου Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη αναφέρεισχετικά: «Η Ελλάδα έχει το προνόμιο να φιλοξενεί τον ανθρώπινο πολιτισμό σε μία αδιάρρηκτη συνέχεια, από την παλαιολιθική εποχή μέχρι τις μέρες μας. Έχει το προνόμιο να φιλοξενεί μνημεία μίας τεράστιας ποικιλίας και ενός ανυπολόγιστου πλούτου. Καιτα οθωμανικά μνημεία αποτελούν ιστορικά τεκμήρια μιας εποχής. Οι όποιες αντιρρήσεις ακούγονται για τη φροντίδα και τημέριμνα που η Πολιτεία, δια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας δείχνει σε αυτά, δεν λαμβάνουν υπόψη τους ούτε το διεθνές περιβάλλον, ούτε την ιστορική και αρχαιολογική ιδιαιτερότητα της χώρας. Όπως λέξεις παρεισέφρυσαν και αφομοιώθηκαν στην ελληνική γλώσσα υποδηλώνοντας την οθωμανική παρουσία, έτσι και τα αντίστοιχα αρχιτεκτονήματα διατηρήθηκαν,ενσωματώθηκαν και αφομοιώθηκαν στο ελληνικό τοπίο ως υπόμνηση μιας ιστορικής περιόδου του ελληνισμού. Υποχρέωσή μας και επιθυμία μας είναι να προστατεύσουμε εμείς οι ίδιοι τα οθωμανικά μνημεία της χώρας μας. Αυτό άλλωστε επιβάλλεικαι επιτάσσει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο:την ισότιμη μεταχείριση των μνημείων. Μετον τρόπο αυτό ικανοποιείται μια από τις βασικές απαιτήσεις των σύγχρονων μορφών προστασίας και γίνεται σεβαστή η διαχρονική και «διαφορετική» διάσταση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτό άλλωστε περιμένουμε και απαιτούμε να πράττει η γειτονική χώρα για τα χριστιανικά μνημεία που βρίσκονται στην επικράτειά της....... ».

Επειδή όμως επιμένω στο πόσο μεγάλο πλεονέκτημα αποτελούν για την πόλη μας και ότι αυτό μπορεί σταδιακά και οργανωμένα να αξιοποιηθεί,καλώ το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο να οργανώσει μια ειδική σύσκεψη με τη συμμετοχή όλων όσωνεμπλέκονται με το θέμα της τουριστικής προβολής και της αύξησης της επισκεψιμότητας (Αυτοδιοίκηση, Ξενοδόχοι, Σωματεία, ΓραφείαΤαξιδίων, καθώς και ανθρώπους γνωρίζουν σχετικά με τα Οθωμανικά Μνημεία).Ας δούμε τι έργο πραγματοποιείται σε άλλεςπεριοχές της χώρας μας (Θεσνικη, Γιάννενα,Ρόδος, Γιαννιτσά κ.α.) που ξύπνησαν πιο νωρίς από εμάς και αφού ανακαίνισαν αντίστοιχα Μνημεία, τα αξιοποίησαν και τα χρησιμοποιούν ως χώρους πολιτισμού συγκεντρώνοντας κάθε χρόνο πλήθος επισκεπτών.Μη ξεχνάμε επίσης ότι η νέα οικονομική πραγματικότητα στην Τουρκία διαμόρφωσε μια μεσαία τάξη που επιζητεί την κατανάλωση,ταταξίδια ,την αναζήτηση προορισμών.Στο χέρι μας είναι κάνοντας τις απαραίτητες ενέργειες να γίνουμε ελκυστικός προορισμός για τους γείτονές μας που, ας μη γελιόμαστε,ξέρουν να εκμεταλλεύονται καλύτερα από εμάς τα αντίστοιχα Ελληνικά μνημεία που βρίσκονται εκεί.Απόδειξη το μεγάλο ρεύμα επισκεπτών από την Ελλάδα που υπήρχε πριν την κρίση και σε κάποιο βαθμό συνεχίζεται.Τα άλλα περί ιστορικών ευθυνών ας τα αντιμετωπίσουν οι ειδικοί στα συνέδρια και οι αρμόδιες για τα θέματα αυτά αρχές.Εμείς έχοντας εμπιστοσύνη στον πάντα ανοικτό στους “άλλους” Ελληνικό Πολιτισμό, καλό είναι να αποβάλουμε ταόποια φοβικά σύνδρομα, που υποτιμούντο μέγεθος και την οικουμενικότητα της μεγάλης ιστορικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς,μέρος της οποίας αποτελούν και τα Οθωμανικά Μνημεία.