Επίσης, την επόμενη ημέρα η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Σερρών και η ΝΕΠΟΣ  καλούσαν τους Σερραίους πολίτες που ενδιαφέρονται για την προσπάθεια διάσωσης και ανασκαφής του Αρχαίου Θεάτρου Αμφίπολης, στο Ξενοδοχείο Ελπίδα Resort, σε συνάντηση Ενημέρωσης και Διαλόγου με το «Διάζωμα».

Π.Θ.  «….Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία αποπνέουν μιαν αίσθηση ιερής μονιμότητας, απολαμβάνουν το ειδικό προνόμιο ενός πολύτιμου αγαθού που έχουμε επιλέξει να προστατεύουμε για πάντα. H πολιτιστική κληρονομιά δεν έχει, ωστόσο, μόνο ανάγκη προστασίας, πρέπει να είναι προσιτή και κατανοητή στον ντόπιο και ξένο πληθυσμό όλων των ηλικιών, των κατηγοριών και των σωματικών δυνατοτήτων. Ιδιαίτερα οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να ενημερώνονται κατάλληλα, ώστε να εκτιμούν την αξία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, έχουν άλλωστε δικαίωμα και υποχρέωση να ενδιαφέρονται για το παρόν και το μέλλον του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντός στο οποίο ζουν. Συμβάλλουν άλλωστε και οικονομικά με έμμεσο τρόπο (μέσω της φορολογίας) στα κρατικά προγράμματα προστασίας συντήρησης και ανάδειξης των μνημείων.

Ας μην ξεχνάμε ότι, σύμφωνα με τον Αρχαιολογικό Νόμο (3028/2002, άρθρο 3), «η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας συνίσταται μεταξύ άλλων και στη διευκόλυνση της πρόσβασης και της επικοινωνίας του κοινού με αυτήν, στην ανάδειξη και την ένταξή της στη σύγχρονη κοινωνική ζωή και στην παιδεία, την αισθητική αγωγή και την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την αξία της πολιτιστικής κληρονομιάς»…………….

………«Αναγνωρίζεται, τώρα διεθνώς ο ουσιαστικός ρόλος των περιφερειακών και των τοπικών αρχών, που εκπροσωπούν τις τοπικές κοινωνίες, ο ιδιωτικός τομέας, καθώς και οι μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί στην υλοποίηση και την αξιολόγηση των προγραμμάτων για την συνοχή και τη νέα Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε. H νέα οπτική απαιτεί επανεξέταση όλων των προϊόντων και των υπηρεσιών στον τομέα του Πολιτισμού που παρέχονται από το Κράτος και αναζήτηση αποδοτικότερων μεθόδων για τη διανομή τους. ……………Η απουσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από ένα μεγάλο τμήμα του πολιτιστικού αγαθού αποξενώνει τους πολίτες από τις ρίζες του απώτερου ή άμεσου παρελθόντος τους και επιδεινώνει την ούτως ή άλλως παρεξηγημένη σχέση μεταξύ Κράτους-πολίτη, μεταξύ Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και πολιτών.

Κερδίζει συνεχώς έδαφος η αντίληψη ότι οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία προστατεύονται και συντηρούνται αποτελεσματικότερα όταν αποτελούν μέρος της ζωής των πολιτών, όταν περιλαμβάνονται στη λεγόμενη οικονομία του ελεύθερου χρόνου και στην δια βίου εκπαίδευση.

Οι αρχαιολόγοι του σήμερα ως ιστορικά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένοι ερευνητές θεραπεύουν μιαν αρχαιολογία πλησιέστερη στις θετικές επιστήμες, η οποία έχει ρόλο να παίξει και στη διαχείριση των απαιτήσεων των τοπικών κοινωνιών, απαιτήσεων που σχετίζονται με τον υλικό πολιτισμό τους. Μια αρχαιολογία, που υπογραμμίζει την κονωνικο-πολιτική συνάφεια με το παρόν και θεωρεί χρήσιμες τις σχέσεις της με τους μη-αρχαιολόγους.

Σήμερα που οι αρχαιολογικοί χώροι θεωρούνται παράγοντες ανάπτυξης και δρόμοι, που οδηγούν στην τόνωση του δημόσιου ενδιαφέροντος για την πολιτιστική κληρονομιά, το κεντρικό ζητούμενο είναι να βρεθεί η κατάλληλη διαχειριστική διαδικασία που θα λαμβάνει υπόψη όλες τις αξίες ενός αρχαιολογικού χώρου (ιστορικές, πολιτιστικές, επιστημονικές, αισθητικές, διδακτικές) και ταυτόχρονα τις οικονομικές του δυνατότητες.

 Το σχέδιο διαχείρισης ενός αρχαιολογικού χώρου μπορεί, επομένως, να εννοηθεί ως ένα πλάνο εργασίας (working instrument) για την ιεράρχηση και την προώθηση μιας σειράς ενεργειών που στοχεύουν στην απόλυτη προστασία, στην ανάδειξη και στην υποδειγματική λειτουργία ενός χώρου και ταυτόχρονα στη συμβολή του στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής όπου βρίσκεται και στην ευημερία των πολιτών.»

Π.Θ…  «Τα χαρακτηριστικά του αρχαιολογικού χώρου της Μεσσήνης τον αναδεικνύουν σε ενδιαφέρουσα περίπτωση μελέτης των στόχων και των μεθόδων διαχείρισης ενός αρχαιολογικού χώρου. Η συντήρηση και η αναστήλωση των επί μέρους μνημείων και η ανάπλαση, διαμόρφωση του χώρου έχουν προσφέρει σημαντικές ως τώρα δυνατότητες τοπικής ανάπτυξης στις γύρω κοινότητες και ευρύτερα σε ολόκληρο το Νομό Μεσσηνίας.  Αυτό σημαίνει ανάπτυξη ενός πολιτιστικού τουρισμού με προοδευτικά αυξανόμενη επισκεψιμότητα, τόνωση του ενδιαφέροντος των τοπικών κοινωνιών για την πολιτιστική τους κληρονομιά και ταυτόχρονα εγγύηση ότι αυτή η κληρονομιά θα κρατήσει τη δυναμική της για πολύν καιρό και θα διατηρηθεί αλώβητη για τις επόμενες γενιές. Αυτά μέσα στο πνεύμα και της λεγόμενης αειφόρου ή βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία δεν εξαντλεί τους φυσικούς της πόρους, ούτε και αναλώνει τον πολιτισμικό της πλούτο, ο οποίος άλλωστε δεν θεωρείται ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, γιατί είναι αναντικατάστατος……..  ……………………Εφόσον αγωνιζόμαστε να καλλιεργηθούν αγαθές σχέσεις Κράτους – πολίτη όσον αφορά στην αντίληψη για την προστασία και την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, είμαστε υποχρεωμένοι να επιδιώκουμε με κάθε δυνατό τρόπο την προσέγγιση των πολιτών προς αυτό το αγαθό, καθορίζοντας βέβαια τους όρους αυτής της προσέγγισης.

Η συνεργασία και η αμοιβαία κατανόηση μεταξύ αρχαιολόγων και πολιτών επιτυγχάνεται με επίπονες προσπάθειες και ενέργειες. Απαιτείται μετάδοση του πολιτιστικού αγαθού με απλό και κατανοητό τρόπο (όπως με διαλέξεις, ξεναγήσεις, ντοκιμαντέρ, δημοσιεύματα στον ημερήσιο τοπικό και αθηναϊκό τύπο, συζητήσεις και ομιλίες σε δήμους, κοινότητες, σχολεία, τοπικές οργανώσεις και ενώσεις Μεσσήνιων της πρωτεύουσας, εκτύπωση και διανομή ενημερωτικών φυλλαδίων, εκπαιδευτικά προγράμματα κλπ).

 Επιδιώκεται επίσης η προσέλκυση εθελοντών κάθε ηλικίας στην ανασκαφή, στον καθαρισμό των αρχαιολογικών χώρων.

Η συμβολή της τοπικής αυτοδιοίκησης μεταφράζεται σε βελτιώσεις του οδικού δικτύου, με αποστολή συνεργείων για τον ετήσιο καθαρισμό του χώρου, με δανεισμό οχημάτων για μεταφορές. Αυτό που μετρά ιδιαίτερα είναι η ηθική υποστήριξη ολόκληρης της μεσσηνιακής κοινωνίας προς το έργο που συντελείται στη Μεσσήνη, η αναγνώριση του μόχθου που συνεπάγεται η όλη διαδικασία και η εκτίμηση για την προσπάθεια που καταβάλλει το επιστημονικό και εργατοτεχνικό προσωπικό, καθώς και η ειλικρινής διάθεση όλων για συμπαράσταση και επίλυση των προβλημάτων που ανακύπτουν.

Οι Μεσσήνιοι έχουν αγκαλιάσει την αρχαία Μεσσήνη ως έργο δικό τους, ως πολιτιστική κληρονομιά που τους ανήκει».

Π.Θ…  «Τελικά ούτε το πολιτιστικό παρελθόν, ούτε οι αρχαιολογικοί χώροι ανήκουν σε κανένα, όλοι περνούμε από αυτούς ως περαστικοί ταξιδιώτες. Ο ομιλών εργάζεται στη Μεσσήνη για 25 περίπου χρόνια, η χρονική αυτή διάρκεια είναι ωστόσο ελάχιστη σε σχέση με την ηλικία των 2.500 ετών του αρχαιολογικού χώρου. Οι δημόσιοι λειτουργοί, οι επιστημονικοί υπεύθυνοι και οι διευθυντές έρχονται και παρέρχονται. Ακόμη και οι κάτοικοι των δημοτικών διαμερισμάτων, μολονότι διατηρούν εκατοντάδων ετών αναμνήσεις και παραδόσεις για το παρελθόν και “τα μνημεία τους”, αποτελούν κι αυτοί μέρος μιας μακρόχρονης ιστορίας μετακινήσεων και μεταναστεύσεων.

Οι μακρόχρονες συστηματικές εργασίες αποκάλυψης, αποκατάστασης και ανάδειξης αρχαιολογικών χώρων επηρεάζουν αναπόφευκτα τις κοινωνικές, οικονομικές και πολιτιστικές δομές των περιοχών δράσης, δηλαδή τους ίδιους τους κατοίκους των περιοχών αυτών. Η άποψη ότι εμείς οι αρχαιολόγοι “απλώς σκάβουμε” στο χώρο, αδιαφορώντας για το κοινωνικό περιβάλλον, εκφράζει μιαν αντίληψη που παραπέμπει σε πρακτικές της αποικιοκρατίας, κατά τον Hodder, και αποτελεί μια μορφή ιδιοκτησίας. Δεν είναι επομένως δυνατόν, οι αρχαιολόγοι, ως κρατικοί λειτουργοί ή υπό οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα απλώς να ανασκάπτουν, αδιαφορώντας για την επίδραση που ασκούν πάνω στους πολίτες, ανάμεσα στους οποίους ζούν και εργάζονται. Τα δικαιώματα, τα ενδιαφέροντα και οι ευαισθησίες των τοπικών κοινωνιών πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και να αξιολογούνται ως μέρος του προγράμματος διαχείρισης ενός αρχαιολογικού χώρου.

[1] Το Κράτος, η Νομαρχιακή και η Τοπική Αυτοδιοίκηση, οι τοπικές αρχές, οι τουρίστες, οι πολίτες και οι αρχαιολόγοι όλοι είναι, είμαστε συνυπεύθυνοι για την προστασία και την ομαλή λειτουργία των αρχαιολογικών χώρων.

Θα ήθελα να αναφερθώ στα όσα δήλωσε πρόσφατα ο Μπεν Χίλμαν, καθηγητής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Αυστραλίας: «Δεν νομίζω, σημειώνει, ότι μπορεί να κρίνουμε το τι συμβαίνει χωρίς μια δόση ελιτισμού, αφού ανήκουμε σε κοινωνίες εύπορων και ευνοημένων ανθρώπων που έχουν τη δυνατότητα να ταξιδεύουν σε μακρινές περιοχές του πλανήτη και θέλουν να εγκλωβίσουν τον υπόλοιπο κόσμο στην ακινησία ενός πολιτιστικού «ζωολογικού κήπου».

Στις στρατηγικές αφύπνισης του ενδιαφέροντος των πολιτών των τοπικών κοινωνιών (για την πολιτιστική τους κληρονομιά όχι ως ιδιοκτησίας τους, αλλά ως μέρους της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς) εντάσσεται και η προσπάθεια καθιέρωσης ενός προγράμματος ποιοτικών πολιτιστικών εκδηλώσεων συμβατών προς τους αρχαίους χώρους θεάματος και ακροάματος σε συνεργασία με τις τοπικές και εθνικές αρχές (Δήμος, Νομαρχία, ΛΗ ΕΠΚΑ, ΥΠΠΟ).» …………………………………«Είναι αναγκαίο να προσφέρεται στους πολίτες αναψυχή σε συνδυασμό με γνώση για την αξία της πολιτιστικής τους κληρονομιάς, αναψυχή που να συνάδει, όπως σημειώσαμε, με τον χαρακτήρα των μνημείων, που αντέχουν βέβαια τη χρήση. Όταν τίθεται το δίλημμα μεταξύ χρήσης ή προστασίας, τότε βέβαια υπερισχύει η προστασία. Είναι άλλωστε υποχρεωτική η σύμφωνη γνώμη και η εποπτεία του κρατικού φορέα, υπεύθυνου κατά τον Νόμο για την προστασία των μνημείων.»……………..

Π.Θ…  ………….«Κλείνοντας θα ήθελα να υπογραμμίσω ότι η επιτυχία τελικά ενός μεγάλου του προγράμματος όπως της Μεσσήνης οφείλεται κατά κύριο λόγο στους επιστημονικούς συνεργάτες Έλληνες και ξένους (αρχαιολόγους κλασικούς, βυζαντινολόγους, νομισματολόγους, επιγραφικούς, αρχιτέκτονες και μηχανικούς, τοπογράφους, συντηρητές διοικητικούς, οικονομικούς, αρχαιοζωολόγους, σχεδιαστές, φωτογράφους, επιστάτες και κυρίως ντόπιοι εργατοτεχνίτες, που προσφέρουν ανεκτίμητες υπηρεσίες.  Δεν χρειάζονται πλήθη εργαζόμενων, ούτε πίεση για να προχωρήσουν τα έργα, μόνο το ενδιαφέρον και η αγάπη για τη δημιουργική αυτή διαδικασία που στοχεύει στην αναγέννηση μιας αρχαίας πολιτείας, που ονομάζεται Mεσσήνη.

Το μέλλον των αρχαιολογικών χώρων και των Μουσείων θα εξαρτηθεί, πιστεύω, κατά μεγάλο βαθμό από την αγαστή συνεργασία των αρχαιολόγων με τις τοπικές κοινωνίες, την Τ.Α. και τα Σωματεία ευαισθητοποιημένων πολιτών όπως το ΔIAZΩMA…..»

Τέλος θέλουμε να τονίσουμε ιδιαίτερα την ανάγκη  ενοποίησης των αρχείων και συλλογών που αφορούν το αρχαιολογικό απόθεμα του Νομού και που  βρίσκονται ακόμη στην Καβάλα, όπου παλαιότερα ήταν οι έδρες των Εφορειών Κλασικών και Βυζαντινών αρχαιοτήτων, στις οποίες  υπαγότανε ο Νομός Σερρών.