Αυθεντικές ψηφίδες που ανασυνθέτουν το κλίμα και την ατμόσφαιρα μιας ενδιαφέρουσας και κρίσιμης πνευματικής εποχής , τεκμήρια μιας βαθιάς προσωπικής και πνευματικής σχέσης ανάμεσα στην Μάτση Χατζηλαζάρου και τον Ανδρέα Εμπειρίκο, είναι το έργο που επιμελήθηκε ο Χρήστος Δανιήλ με τίτλο "Γράμματα από τον Παρίσι και άλλα ανέκδοτα ποιήματα"της  περιόδου 19461947. 


Η ζωή και το έργο της Μάτσης Χατζηλαζάρου, της πρώτης Ελληνίδας  υπερρεαλίστριας ποιήτριας, είναι άμεσα συνδεδεμένα, αφού η Μάτση έζησε με τρόπο ποιητικό και έγραψε ποίηση με τρόπο βιωματικό. Το υλικό που  δημοσιεύεται μπορεί να διαβαστεί με ποικίλους τρόπους χάρη στην εξαιρετική δουλειά που έκανε ο επιμελητής. Εισαγωγή,  υπομνηματισμός και επιμέλεια είναι του Χρήστου Δανιήλ, από τις εκδόσεις "Άγρα"  που παραδοσιακά δημοσιεύουν το έργο του Ανδρέα Εμπειρίκο.

Η αφιέρωση στον Αντρέ

Η ποιητική της συλλογή,αφιερωμένη στον "Αντρέ" θα προβληματίσει τους γνωστούς του ζευγαριού αλλά και το κοινό, όταν θα εμφανιστεί  με την αφιέρωση «στον Ανδρέα». Γράφει σχετικά ο Μάνος Χατζιδάκις: «Κι όλοι ρωτούσαν ποιον εννοεί. Τον Εμπειρίκο που άφηνε ή τον Καμπά που ακολουθούσε». Και απαντάει ο ίδιος εξηγώντας ότι η αφιέρωσή της «δεν περιείχε αμηχανία – ΄σε ποιον΄ αλλά τόλμη. Και στους δύο». Δεν θα ήταν απίθανο για την τολμηρή Μάτση που γνωρίζουμε να είχε αυτό ακριβώς στον νου της όταν παρέλειπε το επίθετο, αλλά πρέπει μάλλον να θεωρήσουμε πιθανότερο πως απευθύνει την αφιέρωση στον Εμπειρίκο, δεδομένου ότι όλα τα ποιήματα που περιέχονται στο βιβλίο της αυτό είναι δημιουργήματα, όπως είδαμε, του έρωτα και της συμβίωσής της με το Ανδρέα Εμπειρίκο, ο οποίος υπήρξε και ο δάσκαλός της στην ποίηση ή, έστω, ο σύμβουλός της στα πρώτα ποιητικά της βήματα.

Ακόμα και ο Χρήστος Δανιήλ, φιλόλογος, πανεπιστημιακός και βιογράφος της πρώτης Ελληνίδας υπερρεαλίστριας, ήταν ανύποπτος για την ύπαρξη  των ανέκδοτων γραμμάτων. Στο αρχείο της Χατζηλαζάρου, στο Μουσείο Μπενάκη, δεν είχε εντοπίσει άλλα ίχνη του Εμπειρίκου, πέρα από τις φωτογραφίες από το γαμήλιο ταξίδι τους και τη συστατική επιστολή που είχε δώσει ο Ανδρέας στη Μάτση για τις υποτροφίες του Γαλλικού Ινστιτούτου, που έμελλε να γλιτώσουν από τη φρίκη του Εμφυλίου δεκάδες φωτισμένα μυαλά. Δεδομένου ότι και η επιστήθια φίλη της Μάτσης Φανή Λαμπαδαρίου τον είχε διαβεβαιώσει ότι οι πρώην σύζυγοι δεν διατηρούσαν επαφή.

Πριν από τρία χρόνια ωστόσο, κατά την παρουσίαση του «...Ιούς, Μανιούς, ίσως και Aqua Marina» (εκδ. Τόπος), που συνέπιπτε με τη συμπλήρωση 25 χρόνων από το θάνατο της Χατζηλαζάρου, μαζί με τα συγχαρητήρια, ο γιος του ποιητή επισήμανε στον Χρήστο Δανιήλ μια ανακρίβεια του βιβλίου του. Οπως τον πληροφόρησε, η πρώτη σύζυγος του πατέρα του διατηρούσε επί μακρόν φιλικές σχέσεις και με τους δύο γονείς του, ενώ και στον ίδιο είχε μεγάλη αδυναμία· τη θυμάται ιδιαίτερα τρυφερή.

Βραβείο

Ευχάριστη έκπληξη ότι ο Χρήστος Δανιήλ οποίος επιμελήθηκε  την ενδιαφέρουσα αυτή έκδοση κατάγεται από τις Σέρρες.To βιβλίο έχει λάβει το Βραβείο Δοκιμίου από τα προετεινόμενα της εκδοτικής Public [2014.]