Αντιπροέδρου της ΕΜΕΙΣ και καθηγητή 4^ου Λυκείου Σερρών

Στην εφημερίδα Μακεδονία της 17/8/1916 δημοσιεύεται ένα άγνωστο ψήφισμα των Σερραίων επίστρατων χρησιμοποιώντας η διεύθυνση του εντύπου τον τίτλο:ΤΗΝ ΔΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΝ ΠΑΡΕΔΩΣΑΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΝ ΘΗΡΙΩΔΙΑΝ - ΕΝ ΥΠΕΡΟΧΟΝ ΨΉΦΙΣΜΑ ΤΩΝ ΣΕΡΡΑΙΩΝ ΕΠΙΣΤΡΑΤΩΝ. Η εφημερίδα στο πρόλογο της πριν την παράθεση του ψηφίσματος, μας πληροφορεί ότι: « Ο «Εθνικός Σύνδεσμος Επιστράτων Σερρών» συνελθών τη 31 Ιουλίου εις γενικήνσυνέλευσιν και προβάς εις αρχαιρεσίας εψήφισε δια βοής το κάτωθι ψήφισμα όπερ, αν και απεστάλη εγκαίρως προς τα Κέντρα Αθηνών και Θεσσαλονίκης και προς τον τύπον, δεν έφθασεν ουχ’ ήττον εισέτι ένεκα των εκτάκτων περιστάσεων εις τον προς ον όρον. Παραλαβόντες τούτο σήμερον εκ του διερχομένου εκ της πόλεως των Σερρών ημών κ. Ι. Μακρή ιατρού, αντιπροέδρου του Συνδέσμου τούτου, ευχαρίστως δημοσιεύομεν ως ελάχιστον τεκμήριον της σφυζούσης ελληνικής ψυχής της περιμαχήτου ταύτης πόλεως, ην τόσον προδοτικώς παρέδωσαν οι Βούλγαροι των Αθηνών εις τους Βουλγάρους της Σόφιας».

Οι έκτακτες περιστάσεις του παραπάνω κειμένου αφορούν την προέλαση στις 5 Αυγούστου του 1916 των βουλγαρικών δυνάμεων από την ελληνοβουλγαρική μεθόριο και την εισβολή του βουλγαρικού στρατού για δεύτερη φορά στον 20ο αιώνα στην πόλη των Σερρών στις 6 Αυγούστου του 1916.

            Για να συνειδητοποιήσει ο αναγνώστης την πολιτική κατάσταση της τότε εποχής που εκδόθηκε το ψήφισμα, είναι αναγκαίο να αναφέρουμε εκτός από τον «Εθνικό Διχασμό» (που προκλήθηκε από τους δύο ισχυρούς πόλους εξουσίας τον Ελ. Βενιζέλο, που ήθελε την έξοδο της Ελλάδος στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάτ και τον βασιλιά Κωνσταντίνο, που επέμεινε σε μια πολιτική «ουδετερότητας» αλλά που στην πράξη ευνοούσε τις Κεντρικές δυνάμεις) και κάποια επιλεγμένα ιστορικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν πριν την έκδοση του ψηφίσματος.

22/9/1915: Επειδή στα πλαίσια της Ελληνοσερβικής συνθήκης για κοινή άμυνα των δύο χωρών δεν μπορούσαν οι Σέρβοι, που πολεμούσαν με τις δυνάμεις της Αυστρουγγαρικής αυτοκρατορίας, να παρατάξουν στρατό 150.000 ανδρών, ο Βενιζέλος προσκάλεσε να αντικαταστήσουν το Σερβικό στρατό δυνάμεις της Αντάτ.

9/5/1916: Ο πρέσβης της της Βουλγαρίας στην Ελλάδα, απευθυνόμενος στον πρωθυπουργό Σκουλούδη του γράφει: «Η Βουλγαρία και οι Σύμμαχοι αυτής είναι ηναγκασμένοι, ως εκ της επιθετικής κινήσεως των στρατευμάτων της Συνεννοήσεως, να εξασφαλίσωσι δι’ εαυτούς την ελευθέρανδίοδον των σπουδαιότατων στενών της φάραγγος του Ρούπελ και να διατάξωσι προς τον σκοπόν τούτον, την προέλασιν των στρατευμάτων των επί του Ελληνικού εδάφους».

13/5/1916: Φάλαγγα Γερμανοβουλγάρων προχώρησε κατεβαίνοντας το Στρυμόνα προς το φρούριο Ρούπελ. Η ελληνική φρουρά άνοιξε πυρ και η φάλαγγα αποσύρθηκε χωρίς απώλειες. Το απόγευμα τα ελληνικά τμήματα πήραν διαταγή από την Αθήνα να μην αντισταθούν.

14/5/1916: Οι Γερμανοβούλγαροι με δύναμη μιας μεραρχίας κατέλαβαν αμαχητί το Ρούπελ και τα χωριά Ράντοβο (Χαρωπό), Βέτρινα (Ν. Πετρίτσι) και Ράμνα. Είχε προηγηθεί απόφαση του Γερμανικού επιτελείου να προωθηθούν οι Γερμανοβουλγαρικές γραμμές σε Ελληνικό έδαφος για την αντιμετώπιση πιθανής επίθεσης των δυνάμεων της Αντάντ.

15/5/1916: Στη Θεσσαλονίκη στο χώρο της πλατείας Αγ. Σοφίας διαδηλωτές, παρά την απαγόρευση της αστυνομίας, με συνθήματα : «Ζήτω η Μακεδονία», «Ζήτω η Αντάντ» και «Ζήτω ο Βενιζέλος» διαμαρτύρονται για την απαράδεκτη ανοχή της κυβέρνησης Σκουλούδη απέναντι στις Βουλγαρικές βλέψεις στην Αν. Μακεδονία. Ήταν το προανάκρουσμα για το επερχόμενο κίνημα της Εθνικής Άμυνας της 16ης Αυγούστου 1916.

            Μέσα στον καταιγισμό των γεγονότων του πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, οι επίστρατοι Σερρών με ηγετικό στέλεχος τον γιατρό Ιπποκράτη Μακρή, που σε μονόστηλο της ίδιας εφημερίδας μαθαίνουμεπως λόγω της βουλγαρικής κατοχής «μετά πολλάς περιπλανήσεις κατορθώσας να καταφύγη ενταύθα (δηλ. στη Θεσσαλονίκη) μέσω Παγγαίου, Τσάγεζι (Αμφίπολης) και Νιγρίτης», εξέδωσαν το παρακάτω ιστορικό κείμενο.

ΨΗΦΙΣΜΑ

            Οι εθνικοί επίστρατοι Σερρών εμφορούμενοι υπό της πολιτικής του Γένους διαθήκης, ην έγραψε επί της πύλης του Ρωμανού διά του τιμίου αυτού αίματος ο τελευταίος Έλλην Αυτοκράτωρ δι’ ης και μόνης ανέστη το γένος, εδοξάσθη και ελαμπρύνθη και πάλαι και προσφάτως και δι’ ης και μόνης είναι δυνατόν να πραγματοποιηθή η προφητεία των πατέρων μας ειπόντων: «Πάλιν με χρόνια με καιρούς πάλιν δικά Σας είναι»,

            Δηλούσιν ότι η ψυχή αυτών δεν επτοήθη ούτε από τους κινδύνους και τας θυσίας των δύο ενδόξων πολέμων 1912 – 1913, ούτε από τας κακοπαθείας της τελευταίας αμάχου επιστρατεύσεως, ώστε χάριν του σαρκίου και προσκαίρου ατομικής αυτών ησυχίας να απαρνηθώσιν εθνικούς πόθους ή να εγκαταλείψωσιν εις απλήστους γείτονας εδάφη αιματοβαφή προσφάτως απελευθερωθέντα, αλλ’ ότι είναι πρόθυμοι να σπεύσωσιν υπό τα όπλα οπόταν η φωνή της Πατρίδος τους καλέση, μη λησμονούντες ότι συμφώνως προς τον στρατιωτικόν αυτών όρκον, οφείλουσιπίστιν εις τον Συνταγματικόν Βασιλέα των Ελλήνων, αλλά και υπακοήν εις τους νόμους.

            Αποδοκιμάζουσι δε τους ολίγους εκείνους των συναδέλφων αυτών, οίτινες, επιλήσμονες των εθνικών παραδόσεων και του δευτέρου μέρους του στρατιωτικού αυτών όρκου, προσπαθούσι να δηλητηριάσωσι την εθνικήνψυχήν, κηρύσσοντες εν παντί και διά παντός τρόπου την  αποφυγήν της επιστρατεύσεως εν ώ ακριβώς διά του τρόπου των τούτου, ατυχή πόλεμον και τα μέγιστα των δεινών παρασκευάζουσιν εις την Πατρίδα, ενθαρρύνοντες και αποθρασύνοντες τους εχθρούς αυτής, και το χείριστον, προβάλλοντες την ενέργειάν των ταύτην υπό το ψευδές ένδυμα αφοσιώσεως προς τον Βασιλέα ωσεί η Τιμή και η Δόξα του Βασιλέως των Ελλήνων να είναι δυνατόν να νοηθή άνευ της τιμής, της δόξης και του μεγαλείου του Ελληνικού Έθνους και άνευ της επιδιώξεως των αιωνοβίων αυτού εθνικών πόθων.

Εν Σέρραις τη 31 Ιουλίου 1916

(Έπονται υπογραφαί)

            Πολλές αναλύσεις και συμπεράσματα μπορούν να εξαχθούν από το κείμενο αυτό. Θα καταγράψουμε τρεις μόνο παρατηρήσεις: 1) Η σκληρή έκφραση που χρησιμοποιεί η «Μακεδονία» στον πρόλογο της «Βούλγαροι των Αθηνών» και αναφέρεται στην αντιβενιζελική Κυβέρνηση Σκουλούδη και στον βασιλιά Κωνσταντίνο μπορεί να δικαιολογηθεί από τις πολιτική ένταση του Εθνικού Διχασμού και την ουσιαστική παράδοση όλης της της περιοχής των Σερρών ανατολικά του Στρυμόνα για τη χρησιμοποίηση της από τις βουλγαρικές δυνάμεις εναντίον της Αντάτ, γνωρίζοντας τις στρατηγικές επιδιώξεις της Βουλγαρίας για «ενσωμάτωση» της Μακεδονίας στη μεγάλη Βουλγαρία, που επισημοποιήθηκε με την συνθήκη του Αγ. Στεφάνου το 1878.

            2) Είναι σημαντική η πατριωτική δήλωση της δεύτερης παραγράφου του ψηφίσματος πως παρά τις κακουχίες των βαλκανικών πολέμων και της αμάχου επιστρατεύσεως, οι επίστρατοι είναι πρόθυμοι να σπεύσουν στα όπλα, προκειμένου να μην εγκαταλείψουν στους «άπληστους»βουλγάρους τα προσφάτως απελευθερωθέντα με αίμα Σερραϊκά εδάφη, χωρίς να υπολογίζουν το «σαρκίον και της προσκαίρου ατομικής των ησυχίας».

            3) Αποδοκιμάζουν τους συναδέρφους, που προσπαθούν να αποφύγουν τις ευθύνες αντίστασης και αναχαίτησης τουεχθρού που επιβουλεύεται τα εδάφη, προβάλλοντας τη δικαιολογία ότι τάχα είναι «αφοσιωμένοι στον βασιλιά» ενθαρρύνοντες με τον τρόπο αυτό την εισβολή τουστην πατρίδα.